ဆီၣ်လီၤသးဘၣ်ဆၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်
တၢ်ဘါတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဝံၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်ကိးထီၣ် လးထရံၤ(စ) (Latriece)ဒီး အဝဲလဲၤဆူတၢ်မဲာ်ညါဒ်သိး တၢ်ကဘိးဘၣ် ဒုးသ့ၣ်ညါအီၤလၢကမျၢၢ်လီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲကစံးကတိၤတၢ် ဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်, ဒီးတၢ်လၢအလီၤကမၢကမၣ်တဖၣ်လီၤန့ၣ် မတၤတဂၤမး တဆိကမိၣ်ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသုးလီၢ်သုးကျဲ ဒီးဘၣ်အိၣ်ဟဲဝဲဒၣ်လၢ ကီၢ်စဲၣ်ကဲ(န)ထၢးကံၣ် (Kentucky) ဖဲ ၂၀၂၁နံၣ် လါဒံၢ်စ့ဘၢၣ်, မ့ၢ် လၢကလံၤမုၢ်အူသဝံးတၢ်ဖးဒိၣ် မၤဟးဂီၤတၢ်နးနးကလဲာ်ဒီး လးထရံၤ(စ) အဟံၣ်ဖိဃီဖိ နွံဂၤစ့ၢ်ကီး အသးသမူလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံး “မ့ၢ်လၢယွၤအိၣ်ဒီးယၤအဃိ, ယနံၤကဲဝဲဒၣ်ဒံး” န့ၣ်လီၤ. အသးဘၣ်နးဘၣ်ဖှီၣ် ခီဖျိလၢတၢ်မၤကွၢ်အပူၤဒၣ်လဲာ် အတၢ်အုၣ်အသး တထံၣ်အံၤ ပှၤလၢအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်မၤကွၢ်, တၢ်တၤတၢ်တဖၣ်အဂီၢ် ကဲထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလၢအိၣ်ဒီးအစိအကမီၤန့ၣ်လီၤ.
စီၤဒၤဝံး အတၢ်ကတိၤတဖၣ်လၢ စံး ၂၂ အပူၤ (လၢအဆှၢနဲၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်) န့ၣ်, အဆၢဖိ ၁ စံးဝဲဒၣ် ပှၤလၢ ဘၣ်တၢ်စူးကွံာ်ညိကွံာ်အီၤလၢကစၢ်ယွၤ, အဆၢဖိ ၆-၈ ပာ်ဖျါဝဲ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒုၣ်ဒွဲၣ်, ဒီးဘၣ်တၢ်မၤတရီတပါ, ဒီးဘၣ်တၢ်နံၤဘၣ်ဖၣ်လဲ, အဆၢဖိ ၁၂-၁၃…
တံၤသကိးစံးတၢ်န့ၣ်
ယတံၤသကိးလၢပရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သး အါနံၣ်အါလါတဂၤန့ၣ် ပတထံၣ်လိာ်ဘၣ်ပသး အိၣ်တဘျုးနံၣ်လံန့ၣ်လီၤ. နံၣ်တဖၣ်အတီၢ်ပူၤ အဝဲဒိးန့ၢ်ဝဲ ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါဒီး ဘၣ်စးထီၣ်ကူစါယါဘျါအသးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ ယတၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်လၢယကဘၣ်လဲၤဆူ အဝဲအိၣ်တၢ်ကီၢ်စဲၣ်အဃိ ယဒိးန့ၢ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကထံၣ်လိာ်သးကဒီးတဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲယနုာ်လီၤဆူတၢ်အီၣ်ကျးပူၤဒီးပထံၣ်လိာ်သးန့ၣ် ပဝဲခံဂၤလိာ် ပမဲာ်ထံလီၤဘၣ်သးန့ၣ်လီၤ. အါနံၣ်အါလါပအိၣ်ဆိးဒ်သိးသိးလၢဒၢးတဖျၢၣ်ဃီဒီး ခဲအံၤတၢ်သံသုးဘူးအသးလၢပတၢ်အိၣ်မူ တၢ်အနၢၣ်တသနၢၣ် ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ပှၤလၢ တၢ်အိၣ်မူမ့ၢ်တၢ်တစိၢ်တလီၢ်ဖိန့ၣ်လီၤ. အါနံၣ်အါလါ ပတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးအပူၤ တၢ်အိၣ်ပှဲၤဒီး တၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဝး, တၢ်တဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးတဖၣ်, တၢ်နံၤတၢ်အ့ ဒီးတၢ်လီၤမၢ်တဖၣ် လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ ပမဲာ်ထံ ဘၣ်လီၤရူၢ်ရူၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အဲၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်အပူၤ ပကွၢ်လိာ်သးဒီးပထံၣ် ပမဲာ်ထံလီၤတကတၢၢ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးစ့ၢ်ကီးဟီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်ယိၤဟၣ်ပာ်ဖျါဝဲတၢ်အကတီၢ်ဖိအံၤ လၢ ယိၤ ၁၁:၃၄ အပူၤ, ဖဲပှၤယူဒၤတဖၣ်စံးဘၣ်အီၤ “ကစၢ်ဧၢ,ဟဲကွၢ်တက့ၢ်” ဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးဆၢထၢၣ်လၢ စီၤလါစရူး, အတံၤသကိးလၢအဂ့ၤတဂၤအတၢ်သွၣ်ခိၣ်အမဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၃၅ ပာ်ဖျါ “ယ့ၣ်ရှူးအမဲာ်ထံလီၤဝဲလီၤ” အံၤနဲၣ်ဖျါထီၣ် ကစၢ်ခရံာ်ဟံးန့ၢ်လိၣ်ထီၣ် ပဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအန့ဆၢၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤယိၤဟၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်တဖၣ်အကျါ တၢ်အိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်လၢစီၤယိၤဟၣ်တပာ်ဖျါဝဲမ့ၢ်အိၣ်ဧါ. ကအိၣ်ဝဲလီၤ. အဆၢဖိ ၃၆ အတၢ်ပာ်ဖျါ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်လၢအစံးဝဲ “ကွၢ်ကွၢ်,…
တၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤညီတၢ် လၢသူၣ်ဒီဖျၢၣ်သးဒီဖျၢၣ်အပူၤ
တၢ်ပျၢ်ကၠိဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လီၤဖျိကၠိလံာ်အုၣ်သးအမူးအဆၢကတီၢ်, ပှၤကွဲးလံာ်ပးကၢၣ်ပၤမၢၣ် (Parker Palmer) ကတိၤလီၤတၢ်ဆူပှၤဖျိကၠိတဖၣ်အအိၣ်, ဒီးစံးဝဲ “ကယဲၢ်ပှၤလၢအသံတ့ၢ်လံတဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ်- ယသးခုဘၣ်ဃးဒီး ယတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ယကွၢ်ဒၣ်ထဲယဂီၢ်, ယမၤဒၣ်ထဲယဂီၢ်, ဒီးယမၤဘံၣ်မၤဘၢ, ပၢဆှၢထဲယတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဒၣ်ဝဲန့ၣ်” တစံးကတိၤတ့ၢ်ဝဲနီတဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပးကၢၣ် အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤဖျိကၠိတဖၣ် ကဟ့ၣ်လီၤအသး, မၤဂ့ၤမၤစၢၤတၢ်လၢသူၣ်ဒီဖျၢၣ်သးဒီဖျၢၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပးကၢၣ် စံးကဒီးဝဲ တၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤကျိၤကျဲဒ်သိးအံၤအပူၤန့ၣ် မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်အခီပညီလၢ တၢ်မၤလိန့ၢ်ဘၣ် “နသ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ် မ့ၢ်တၢ်အဆံးအစှၤဒီး မ့ၢ်တၢ်လၢအဟးဂုာ်ဟးဂီၤညီဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.” တၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးဒီးမၤတၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤအဂီၢ်န့ၣ် အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကဘၣ်ပာ်ပသး ဒ်“ပှၤစးထီၣ်မၤလိတၢ်ဖိအသိး,” လဲၤတၢ်လိၤလိၤဆူ တၢ်လီၢ်လၢပတသ့ၣ်ညါတၢ်အိၣ်အလီၢ်တဖၣ်, ဒီးကျဲးစၢးဂဲၤလိာ် လၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢအတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ်အပူၤ တဘျီဝံၤတဘျီ, ဒီးမၤလိန့ၢ်တၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်မၤကဒီးတဘျီဝံၤတဘျီအဂီၢ် န့ၣ်လီၤ.
ပတၢ်အိၣ်မူမ့ၢ်အိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢယွၤအတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်အလိၤန့ၣ်ဒီး ပကအိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ လၢပတၢ်ဃုထၢအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤ တၢ်အိၣ်မူလၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတအိၣ်, ဒီး တၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤညီ တၢ်လၢသူၣ်ဒီဖျၢၣ်သးဒီဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၉ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ ယွၤအဘျုးအဖှိၣ် အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤပှၤ ဒီးဟ့ၣ်ပှၤတၢ်အိၣ်မူ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ပညိၣ်အဃိ, ၂တံၤ ၁:၆ အပူၤ ဒ်စီၤပီလူးစံးဘၣ် စီၤတံၤမသ့းလၢ “ဒ်သိးနကထိၣ်ဂဲၤထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢအအိၣ်လၢနပူၤ”…
တၢ်အုၣ်သးတဖၣ်
ဟဲနရံၣ် ဝး(ဒ)စဝီး(သ) လီ(န)ဖဲလိ(Henry Wadsworth Longfellow) {၁၈၀၇-၁၈၈၂} ကွဲးဝဲထါဖိတယုၢ် “တၢ်အုၣ်သးတဖၣ်”အပူၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ကုၢ်အကဘီလီၤဘျၢတခိၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်သးအုးအပူၤ လီ(န)ဖဲလိ ကွဲးဝဲ “ပှၤကညီတဖၣ် ဘၣ်တၢ်စၢဃာ်ဒီးထးသွဲပျံၤ, အိၣ်တ့ၢ်ထဲ အဃံဒီးအဖံးဘ့ၣ်” မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ ကုၢ်တဖၣ်လၢပဂံၢ်ဒွးတန့ၢ်, ပတသ့ၣ်ညါအမံၤတဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ် တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ထါအကတၢၢ်တဆၢအပူၤ ပကဖးဘၣ် “ကုၢ်တဖၣ်အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်, ကွၢ်စိလီၤတၢ်လၢ ပျုၤပူၤ, ကိးပသူထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်သွၣ်ခိၣ်လၢအမံၤတအိၣ်, ပမ့ၢ်ပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အံၤန့ၣ် စံးကတိၤပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်တဖၣ် ဆူမတၤတဖၣ်အအိၣ်လဲၣ်. တၢ်အုၣ်အသးလၢအကလုၢ် တသီၣ်တဖၣ်အံၤ တကဲထီၣ်တၢ်ကလီကလီဘၣ်န့ၣ်ဧါ.
ပှၤအုၣ်အသးလၢအထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်ခဲလၢာ် အိၣ်ဝဲတဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤကၤယံၣ်မၤသံအပုၢ်စီၤဟ့းဘ့းလးဝံၤ, ပာ်မၤအသးဒ်သိးတၢ်တမ့ၢ် တၢ်နီတမံၤန့ၣ်လီၤ. ၁မိၤ ၄:၉-၁၀ အပူၤ ကစၢ်ယွၤသံကွၢ်အီၤ အပုၢ်အဂ့ၢ်ဒီး စံးဆၢဝဲဒ်သိးတၢ်တဘၣ်ဃးအီၤ, “ယမ့ၢ်ပှၤကွၢ်ယပုၢ်ယဲဧါ” န့ၣ်လီၤ. ဒီးယွၤစံးဘၣ် စီၤကၤယံၣ်, “နမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. နပုၢ်အသွံၣ်အသီၣ် ကိးထီၣ်ယၤလၢဟီၣ်ခိၣ်လာ်လီၤ. ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ နဘၣ်တၢ်ဆိၣ်အၢကွံာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်, လၢအအဲးထီၣ်အထးခိၣ်,…
ကစၢ်ယွၤအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အထူအယိာ်
မိၢ်သးစၢ်ဒီးအဖိခံဂၤ ဟဲတုၤဆူပတၢ်ဘါသရိာ် ဖဲလၢအိၣ်ဘှံးနံၤတၢ်ဘါဝံၤအဆၢကတီၢ်ဒီးသံကွၢ်ဝဲ “တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဝံၤလံဧါ” န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ပှၤလၢအိၣ်ခိးတူၢ်လိာ်တၢ်တဂၤ စံးဘၣ်အီၤလၢ “ဖဲတၢ်ကပိာ်ကပၤတၢ်ဘါသရိာ်တဖျၢၣ်န့ၣ် တၢ်ဘါတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အိၣ်ဝဲခံပတီၢ်ဒီး တစိာ်ဖိန့ၣ် တၢ်ဘါခံပတီၢ်တပတီၢ် ကစးထီၣ်လီၤအဃိ, ယကဘၣ်လဲၤဆှၢနၤဧါ” န့ၣ်လီၤ. မိၢ်သးစၢ်အံၤတူၢ်လိာ်ဝဲဒီး ဖျါလၢသးခုစံးဘျုးယွၤ မ့ၢ်လၢအလဲၤဘါဘၣ်ယွၤ လၢတၢ်ဘါသရိာ်တယံၤတဘူးတဖျၢၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢခံ ပှၤအိၣ်ခိးတူၢ်လိာ်တၢ် တဂၤအံၤ ဆိကမိၣ်ကွၢ်ထံက့ၤ တၢ်သံကွၢ် “တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤဝံၤလံဧါ” န့ၣ် စံးဆၢကတၢၢ်ဝဲ “တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤန့ၣ် တဝံၤနီတဘျီဘၣ်, ကစၢ်ယွၤအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကအိၣ်ဝဲဒၣ်ဒံးဆူညါထီဘိန့ၣ်လီၤ.”
တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်စံးတၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢ ဟးဂီၤသ့, ဟးဂီၤညီတမံၤန့ၣ်ဘၣ်. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်စံးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ယွၤအဟံၣ်ဖိဃီဖိ လၢအသူၣ်တီသးလိၤဒီးယွၤ, “ဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ်လၢယွၤအဟံၣ်ဒူၣ်ဃီထၢပူၤ” အဃိ အ့းဖ့း ၂:၁၉-၂၂ အပူၤ စီၤပီလူးကွဲးပာ်ဖျါဝဲ “ဒီးတၢ်မၤထီၣ်သုလၢပှၤတၢ်မၢဖိ, ဒီးဝံသ့ၣ်တဖၣ်အခီၣ်ထံးအဖီခိၣ်, ဒီးယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အကစၢ်ဒၣ်ဝဲမ့ၢ်ဟံၣ်အသနၢၣ်အခီၣ်ထံးလီၤ. လၢအဝဲဒၣ်အပူၤဟံၣ်န့ၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့လိာ်အသးဒီဖျၢၣ်ညါသတးဒီး, ဒိၣ်ထီၣ်ဒီးကဲထီၣ်လၢယွၤအဟံၣ်စီဆှံလီၤ. ဒီးလၢအဝဲဒၣ်အပူၤ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဃုာ်သုလၢယွၤအိၣ်ဝဲဆိးဝဲအလီၢ်လၢသးအပူၤလီၤ” န့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲသူၣ်ထီၣ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢတၢ်လီၤထူလီၤယိာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်တၤတဖၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, မး ၁၆:၁၈ အပူၤစံးဝဲ,…
